โรคช็อกโกแลตซีส เป็นโรคทางการแพทย์ที่ผู้หญิงจะรู้จักกันดี เพราะในปัจจุบันมีผู้หญิงที่เป็นโรคนี้กันมากขึ้น และใครที่เป็นโรคนี้คงจะรู้ถึงความร้ายกาจของโรคนี้ดี และสร้างความทรมานให้กับสาว ๆ ที่เป็นโรคนี้ไม่น้อย โดยจะมีของเหลวที่คล้ายกับช็อกโกแลตเหลว ซึ่ง ความจริงก็คือถุงเลือด คือจะมีเลือด อยู่ในถุงนั้น เมื่อเลือดหยุดไหลน้ำก็ถูกดูดซึม กลับทำให้เลือดในถุงเข้มขึ้น และเมื่อเลือดค้างอยู่ในถุงน้ำนานๆ ก็กลายเป็นสีน้ำตาล มีลักษณะเหมือนช็อกโกแลต จึงเรียกเป็นถุงน้ำช็อกโกแลต
สาเหตุของโรคช็อกโกแลตซีสเกิดจากเลือดเก่าเหมือนช็อกโกแลตข้น ๆ ซึ่งเกิดจากเลือดประจำเดือนไหลย้อนกลับเข้าไปในช่องท้องแล้วไปฝังตัวตามที่ต่าง ๆ กลายเป็น “เยื่อบุมดลูกเจริญผิดที่” อาจเป็นเพราะร่างกายมีปัจจัยบางอย่างผิดปกติ ทั้งที่ควรจะลอกออกมาเป็นเลือดประจำเดือน ดังนั้น ในแต่ละเดือนที่ผ่านไปถุงน้ำ ก็จะมีเลือดออกเพิ่มขึ้นๆ นั่นหมายถึง ถุงน้ำก็จะ ใหญ่ขึ้นเรื่อยๆ และการที่ถุงน้ำนี้จะใหญ่เร็ว มากน้อยแค่ไหน ก็ขึ้นอยู่กับ สภาพร่างกาย ของคนคนนั้นว่า จะดูดน้ำกลับได้เร็วเท่าไหร่ ถ้าร่างกายดูดน้ำกลับได้เร็ว ถุงน้ำนั้น ก็จะโตขึ้นแบบช้าๆ
ผู้หญิงวัยเจริญพันธุ์ควรไปตรวจภายในปีละครั้ง โดยเฉพาะคนที่มีอาการปวดประจำเดือนมาก อย่างไรก็ตามเนื่องจากช็อกโกแลตซีสต์ในบางรายก้อนไม่ใหญ่ ไม่ถึง 5 เซนติเมตร บางครั้งการตรวจภายในอาจคลำไม่เจอ ต้องดูจากอัลตราซาวด์ แต่ผู้หญิงที่ไปตรวจภายในไม่ได้ตรวจอัลตราซาวด์ทุกราย ยกเว้นคนไข้ที่มีลูกยากจะตรวจหมด ทำให้พบช็อกโกแลตซีสต์มากขึ้น
ผู้หญิงหลายคนที่เป็นโรคถุงน้ำช็อกโกแลต ได้รับการรักษาโดยการผ่าตัดเอาถุงน้ำออก และหลายๆกรณีแพทย์บางคน ผ่าตัดเอามดลูก และรังไข่ออกไปด้วยในคราวเดียวกันด้วย นอกจากนี้ยังมีวิธีรักษาอย่างอื่น เช่น การใช้ยา ซึ่งมีทั้งการใช้ยาในกลุ่มที่มีฮอร์โมน และ กลุ่มที่ไม่มีฮอร์โมน เพื่อควบคุมฮอร์โมนในร่างกายไม่ให้อยู่ในระดับสูงเกินไป ซึ่งจะทำให้มีปะจำเดือนน้อยลง ลดการไหลย้อนกลับของประจำเดือน